Cumhuriyet, millet egemenliğine dayanan ve yöneticilerin belirli süreler için
halk tarafından seçildiği idare şeklidir.
Cumhuriyet yönetiminde egemenlik, devleti yönetme hakkı ve
yetkisi millete ait olması hedeflenir. Cumhuriyetçilik ilkesi ile kişi hak
ve özgürlükleri güvence altına alınmış, ülke, halkın seçtiği vekiller
tarafından yönetilmeye başlanılmış, devlet anayasa ve yasalarla yönetilir
hale gelmiştir. Cumhuriyetçilik ilkesi doğrultusunda yapılan inkılaplar:
- TBMM'nin açılması
- Saltanatın Kaldırılması
- Cumhuriyetin ilan edilmesi
- Çok partili döneme geçişin denenmesi
- Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmasıdır.
- Anayasanın kabul edilmesi (1921 ve 1924 anayasaları)
Millet aynı ülkede içerisinde yaşayan, aralarında dil, din, ırk, kültür
gibi ortak değerleri olan insan topluluğudur.
Milliyetçilik ise milletini sevmek, milletin birlik ve beraberliğinin
korunması, maddi ve manevi açıdan kalkınması için çalışmaktır. Milliyetçilik
ilkesi Kurtuluş Savaşının kazanılmasında halk arasında dayanışmayı arttırarak
milli mücadelenin kazanılmasında etkili olmuştur.
Milliyetçilik ilkesi ile ulusal birlik ve beraberliğin sağlanması ile
ulusun bağımsızlığı amaçlanmıştır. Milliyetçilik ilkesi doğrultusunda yapılan inkılaplar:- Yeni Türk Alfabesi kabul edilmesi,
- Türk Tarih Kurumu’nun kurulması,
- İstiklal Marşının Kabulü,
- Türk Dil Kurumu’nun kurulması,
- Kapitülasyonların kaldırılması,
- Kabotaj Kanunu’nun çıkarılmış,
- Türk Parasını Koruma Kanunu’nun çıkarılmasıdır.
Atatürk milliyetçiliğinde, milli birlik ve beraberliği güçlendiren unsurlar
ise; Milli Eğitim, Misak-ı Milli, Dil, tarih, kültür ve amaç birliği, Milli
Kültür, Türklük şuur ve manevi değerlerdir.
3-
Halkçılık
Aynı ülkede yaşayan ve yaşadığı ülkeyi vatanı kabul eden insanların hepsine birden halk denir. Demokrasinin temelini Halkçılık ilkesi oluşturur. Çünkü bu ilke devletin sunduğu olanaklardan (dil, din, ırk, mezhep, cinsiyet farkı gözetmeksizin) herkesin eşit sayılmasını esas almıştır. Halkçılık ilkesi doğrultusunda yapılaninkılaplar;
Aynı ülkede yaşayan ve yaşadığı ülkeyi vatanı kabul eden insanların hepsine birden halk denir. Demokrasinin temelini Halkçılık ilkesi oluşturur. Çünkü bu ilke devletin sunduğu olanaklardan (dil, din, ırk, mezhep, cinsiyet farkı gözetmeksizin) herkesin eşit sayılmasını esas almıştır. Halkçılık ilkesi doğrultusunda yapılaninkılaplar;
- Türk Medeni Kanunu kabul edilmesi,
- Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi,
- Aşar vergisinin kaldırılması,
- Soyadı Kanunu çıkarılarak herkese bir soyadı verilmiş ve lakaplar (hoca, molla, efendi, hazret vs.) kaldırılması,
- Kılık-kıyafet kanununun çıkarılmasıdır.
4- Devletçilik
Devletçilik ilkesi ile toplumunun, çağdaş uygarlık ve refah düzeyinin yükseltilmesi için devlet ile milletin işbirliği içinde çalışarak sosyal, kültürel ve ekonomik alanda ülke kalkınmasının sağlanması amaçlanmıştır. Devletçilikilkesi doğrultusunda yapılan inkılaplar;
Devletçilik ilkesi ile toplumunun, çağdaş uygarlık ve refah düzeyinin yükseltilmesi için devlet ile milletin işbirliği içinde çalışarak sosyal, kültürel ve ekonomik alanda ülke kalkınmasının sağlanması amaçlanmıştır. Devletçilikilkesi doğrultusunda yapılan inkılaplar;
- Demir yolunun yaygınlaştırılması,
- İzmir Ekonomi Kongresi’nin yapılması,
- Birinci beş yıllık kalkınma planının yapılması,
- Fabrika, yol ve hastanelerin yapılması,
- Sümerbank ve Etibank’ın kurulması,
- Ağır sanayi hamlelerinin yapılması,
- Maden Tetkik Arama Enstitüsü kurulması (yer altı zenginliklerini araştırmak için)
- Aşar vergisi kaldırılmasıdır.
İnkılapçılık işlevselliğini yitirmiş bütün kurum ve kuruluşların kaldırılarak yerine çağdaş ve ihtiyaçları karşılayacak düzeyde yenilerini kurmaktır. İnkılapçılık ilkesiyle ülkenin modern ve çağdaş bir yapı kazanması hedeflenmiştir. İnkılapçılık ilkesi doğrultusundayapılan inkılaplar;
- Eğitim ve kültürel alanlarda yapılan inkılaplar,
- Sosyal ve siyasi alanlarda yapılan inkılaplar,
- Ekonomik alanda yapılan inkılaplardır.
Laiklik din ile devlet işlerinin bir birinden ayrılmasıdır. Laikliğin amacı din ve vicdan özgürlüğü sağlamak, dini ayrımcılığı engellemek, dini siyasi amaçlarla kullanılmasına engel olmak, tüm yurttaşlara din ve ibadet hürriyeti sağlamaktır. Laiklik ilkesidoğrultusunda yapılan inkılaplar;
- Medeni Kanunun kabul edilmesi,
- Medreselerin kapatılması,
- Saltanat ve halifeliğin kaldırılması,
- Tekke, zaviye ve türbeler kapatılması,
- Tevhid-i Tedrisat Kanununun kabul edilmesi,
- Anayasadan “Devletin dini İslam’ dır” maddesinin çıkarılmasıdır.
Atatürk İnkılapları Alanlarına Göre Örnekler :
Atatürk'un siyasi alandaki yenilikleri: Cumhuriyetin ilanı, TBMM'nin açılması, Saltanatın kaldırılması, Halifeliğin kaldırılması
Atatürk'ün toplumsal alandaki yenilikleri: Kılık kıyafet değişikliği, şapka devrimi,
Atatürk'ün hukuki alandaki yenilikleri: Türk Medeni Kanunu, Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi,
Atatürk'ün eğitim alanındaki yenilikleri: Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Türk Dil Kurumu,
Atatürk'ün ekonomik alandaki yenilikleri: Etibank, Sümerbank, Kabotaj Kanunu, MTA'nın kurulması
Atatürk'un siyasi alandaki yenilikleri: Cumhuriyetin ilanı, TBMM'nin açılması, Saltanatın kaldırılması, Halifeliğin kaldırılması
Atatürk'ün toplumsal alandaki yenilikleri: Kılık kıyafet değişikliği, şapka devrimi,
Atatürk'ün hukuki alandaki yenilikleri: Türk Medeni Kanunu, Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi,
Atatürk'ün eğitim alanındaki yenilikleri: Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Türk Dil Kurumu,
Atatürk'ün ekonomik alandaki yenilikleri: Etibank, Sümerbank, Kabotaj Kanunu, MTA'nın kurulması